Πάνε δέκα χρόνια ακριβώς που έφυγα. Την πτήση εκείνη δεν την θυμάμαι καν. Το μόνο που θυμάμαι ολοζώντανα σαν ανάμνηση είναι ότι την πρώτη στιγμή που βγήκα έξω στο αεροδρόμιο, έβρεχε. Και γέλασα, μιας και ερχόμουν χορτασμένη από ζέστη και ήλιο και όλες οι πιθανότητες για αλλαγή περιβάλλοντος, κλίματος, φάσης, ήταν ευπρόσδεκτες.
Το τοπίο μου φαινόταν σα να πρωταγωνιστώ σε ταινία, γεμάτο πράσινο, λιβάδια με λουλούδια, γεφυρούλες, άνθρωποι τελείως διαφορετικοί στην όψη, μια γλώσσα παντελώς άγνωστη στα αυτιά μου που τότε ηχούσε σαν μια ευχάριστη μελωδία.
Τότε ήρθα με μία από τις καλύτερές μου φίλες, ένιωθα ότι είχα την οικογένειά μου εδώ. Το σπίτι μας ήταν πανέμορφο και το πανεπιστήμιο σε ένα μεγάλο και εντυπωσιακό κτίριο, όλα οργανωμένα να μας περιμένουν να συνεχίσουμε το ακαδημαϊκό ταξίδι μας.
Στην πορεία των χρόνων, γνώρισα πάρα πολλά άτομα. Ανθρώπους που κάναμε παρέα, που γίναμε φίλοι, που γίναμε επίσης «οικογένεια», που συγκατοικήσαμε, που πήγαμε εκδρομές, που μοιραστήκαμε τα της ζωής της τωρινής μα και τα του παρελθόντος μας ο καθένας. Μια φάση φοιτητικής ζωής γεμάτη με όλα τα συναισθήματα και τις εμπειρίες που της αναλογούσαν, κι αργότερα η μεταβάση στα αχαρτογράφητα νερά της ενηλικίωσης. Χώρισα, ερωτεύτηκα, φλέρταρα, χώρισα πάλι και ερωτεύτηκα πάλι.. Έκανα χορό, γυμναστική, ταξίδια πολλά, δουλειές διάφορες, και κάθε φορά που κάτι τελείωνε άλλα δέκα μπορούσαν να ξεκινήσουν κι είχε ακόμα απόθεμα η χώρα και το μέσα μου να συνεχίζουν στο μονοπάτι της ανακάλυψης και του ενθουσιασμού για ό,τι ακόμα μπορούσε να γίνει, για ό,τι ήταν δυνατό να υπάρξει εδώ.
Στα δέκα χρόνια εδώ, συνέβησαν απώλειες. Πολλοί φίλοι μου έφυγαν, άλλαξα πολλά σπίτια και μετακόμισα σε άλλη πόλη, άλλαξα δουλειά, άλλαξαν οι σχέσεις μου με τους ανθρώπους του εδώ αλλά και του εκεί – η Ελλάδα παρέμενε πάντα το εκεί. Εκεί, άνθρωποι έφυγαν από τη ζωή, άλλοι παντρεύτηκαν, έκαναν παιδιά, άλλαξαν σπίτια και δουλειές… Άλλαξα εγώ πολύ, έμαθα να είμαι μόνη μου τόσο που σχεδόν ξεσυνήθισα στο μαζί με άλλους, έμαθα να αναζητώ τον ήλιο μέσα και πίσω από τα σύννεφα, έμαθα ότι το εκεί προχωράει χωρίς εμένα και ό,τι είχα αφήσει πίσω μου πριν μπω σε εκείνο το πρώτο αεροπλάνο δε θα ήταν πια ίδιο.
Αυτήν την τελευταία φράση δεν τη συνειδητοποιείς όταν αποφασίζεις να φύγεις. Φαντάσου έναν δρόμο που τον ξέρεις καλά, που σου είναι πολύ οικείος. Φαντάσου μια μέρα να ξεκινήσεις να πας κάπου μακριά. Σαν εκείνο το παιδικό παραμύθι, κάτι μέσα σου αφήνει ίχνη στη διαδρομή για να μη χάσεις την αφετηρία σου, αίσθηση ασφάλειας και οικειότητας που σε ενθαρρύνει στο ταξίδι. Μετά από χρόνια, όσο και αν ακολουθήσεις τα ίχνη της επιστροφής, το τοπίο το ενδιάμεσο αλλά και η τότε αφετηρία σου, όλα αυτά δεν είναι πια τα ίδια.
Κι όσο και να το σκεφτεί κανείς με τη λογική του, το βίωμα του να είσαι ξένος σε έναν τόπο έρχεται αργότερα και αποτυπώνεται στο σφίξιμο που μπορεί να έχεις αν δεις μια εικόνα από τα παλιά, στη νοσταλγία που αισθάνεσαι όταν έρχονται γιορτές και όσα είχες συνηθίσει να σε περιβάλλουν πρέπει εσύ να τα δημιουργήσεις πια, και μόνο μέχρι το βαθμό που αυτό είναι εφικτό. Κι αυτές είναι συμβάσεις που δεν τις προαποφασίζεις, όσο και αν τις έχεις επεξεργαστεί γνωστικά, παρά μόνο έρχεσαι αντιμέτωπος μαζί τους όταν συμβαίνουν, και πολύ συχνά καιρό αφότου έχουν ήδη συμβεί.
Σήμερα, βλέποντας τα αποτυπώματα αυτής της δεκαετίας, παρατηρώ μέσα μου και γύρω μου πόσα έχουν αλλάξει. Η αλλαγή είναι αναπόφευκτη, ακόμα κι αν δεν αλλάξεις εσύ τόπο, είναι ποταμός που δε σταματάει να κυλάει και μπορείς είτε να πας με τα νερά του είτε να αντιστέκεσαι μάταια στη ροή του, η οποία θα συνεχίσει ακάθεκτη, όπως άλλωστε και η ζωή.
Η αλλαγή πονάει όταν ενσωματώνεται και την αντιλαμβάνεσαι καθολικά πια, και όχι μόνο με το νου. Δημιουργεί θλίψη, θυμό, ένα πένθος για όσα πέρασαν, για όσα ήρθαν απρόσκλητα στο δρόμο σου και για το παρόν που ενδέχεται να μην είναι ακριβώς όπως το φαντάστηκες, μα πώς αλλιώς θα ήταν άλλωστε; Κι αν μια λέξη έρχεται στο δικό μου νου να γράψω όσο εξιστορώ αυτά τα χρόνια από το σημείο που είμαι σήμερα, είναι η λέξη δημιουργία. Μέσα σε ένα νέο τοπίο, άλλοτε ξένο, δεν παύει ποτέ η εγγενής ικανότητα όλων μας να δημιουργήσουμε εκ του μηδενός αυτό που θέλουμε και μας κάνει χαρούμενους, μιας και αυτή η πληροφορία έχει εγγραφεί μέσα μας όλα τα χρόνια της ζωής μας, ακόμα κι όταν νιώθουμε ότι δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτήν. Εκεί είναι και μας περιμένει να συνεχίσουμε το δρόμο μας για όπου χτυπάει η καρδιά και ακούγονται οι μουσικές πιο δυνατά, εκεί στο χάρτη μας κάπου κοντά είναι και το καινούργιο που μπορούμε να χτίσουμε για να πάμε στα επόμενα βήματα, όποια και οπουδήποτε.
Μια δεύτερη λέξη είναι η εμπιστοσύνη. Η πίστη σε μας και τη ζωή μας ότι όσο κι αν αλλάζει διαρκώς η τροχιά των πραγμάτων εντός και εκτός, ο θησαυρός που αποκομίζουμε από όλα τα ίχνη των διαδρομών μας, αυτός δε χάνεται, τον κουβαλάμε. Όλα τα βήματα που έχουμε διανύσει, όσα είδαμε και μάθαμε και ζήσαμε μέχρι σήμερα, είναι η περιουσία μας για το πώς και πού να πάμε παραπέρα από εδώ.
Τέλος, η συλλογική μας υπόσταση μας υπενθυμίζει σχεδόν καθημερινά πόσο διαφορετικοί και ταυτόχρονα όμοιοι είναι οι βίοι των ανθρώπων. Βίοι παράλληλοι. Μπορεί να μην καταλάβεις ποτέ τι ακριβώς έχω ζήσει εγώ σε ό,τι περιγράφω, αλλά σίγουρα υπάρχει ένας τόπος μέσα σου που τον νοσταλγείς και κάπου έχεις νιώσει πώς είναι να τον έχεις χάσει για λίγο ή για περισσότερο καιρό. Η ζεστασιά μιας συνεύρεσης σε όμορφο μέρος με δικούς σου ανθρώπους, αυτό είναι ένα βίωμα που όλοι κάπου το έχουμε αποτυπώσει σαν μια αίσθηση, και η απώλειά του είναι κάτι που το έχουμε βιώσει και θα το βιώσουμε εδώ κι εκεί. Και όλες αυτές οι εμπειρίες, όσο κι αν έχουν προκύψει από διαφορετικά σημεία εκκίνησης και για διαφορετικούς λόγους, μας θυμίζουν πόσος χώρος υπάρχει να απλώσουμε το χέρι σε άλλους ανθρώπους, να ζητήσουμε υποστήριξη και βοήθεια όταν νιώθουμε τρόμο, στασιμότητα και ανημπόρια για το μετά, και να θυμηθούμε ό,τι μια φίλη κάποτε μου έγραψε: «Όλα δρόμος είναι, κι ο δρόμος έχει και όπισθεν και φρένα και γκάζια. Δρόμος παραμένει».